De sociale fobie
De angststoornis "sociale fobie" gaat gepaard met angst en onzekerheid bij sociale interacties. Het gaat om situaties uit het dagelijks leven zoals boodschappen doen, een telefoongesprek voeren met een vreemde, het bijwonen van een vergadering of een verjaardagsfeest. De persoon met de sociale fobie heeft angst om door anderen bekritiseerd, veroordeeld of afgewezen te worden.
Vaak is de angst extra heftig wanneer er ook onbekenden zijn die de persoon kunnen bekritiseren. De patiënt heeft tevens angst om zichzelf voor schut te zetten met een opmerking of per ongeluk een glas melk omgooien. De angst bij de sociale fobie is irrationeel. De angst staat niet in verhouding tot de gevolgen wanneer de persoon daadwerkelijk een opmerking zou maken waar een ander hem op zou kunnen bekritiseren. In die zin staat de angst niet in verhouding tot de realiteit.
De sociale fobie kan lijken op verlegenheid, maar is meer invaliderend dan verlegenheid. De patiënt kan bij het bezoeken van sociale gelegenheden last krijgen van paniekaanvallen. Hieronder kunnen benauwdheid, zweten, blozen en trillen vallen. De patiënt gaat sociale gelegenheden op een gegeven moment vermijden. Hierdoor raakt de patiënt in een sociaal isolement. Omdat de patiënt weinig contact heeft met andere mensen en ook geen leuke dingen meer beleeft, kan hij naast de sociale fobie ook last krijgen van depressie.
Oorzaken van de sociale fobie
Een sociale fobie kan verschillende oorzaken hebben. Wetenschappers vermoeden dat de sociale fobie erfelijk is. Opvoeding kan dit versterken. Wanneer de ouders verschijnselen van de sociale fobie vertonen, kan dit worden overgedragen op de kinderen. Maar ook mensen die vernederende gebeurtenissen hebben meegemaakt lopen kans een sociale fobie te ontwikkelen. Bijvoorbeeld in elkaar worden geslagen op straat of seksueel geweld in de kinderjaren. Ook kan bij iemand in de puberteit een sociale fobie worden ontwikkeld wanneer de eisen van de omgeving steeds groter worden. Ook een combinatie van verschillende bovengenoemde factoren kan de sociale fobie veroorzaken.
De behandeling van de sociale fobie
Zoals hierboven beschreven is de angst bij de sociale fobie irrationeel. De consequenties van een veroordeling, afwijzing of kritiek van anderen staan niet in verhouding tot de spanning die de patiënt ervaart. Met behulp van cognitieve gedragstherapie kunnen de klachten worden verminderd of zelfs worden weggenomen. De focus ligt daarbij in het ombuigen van gedachten die angst oproepen in gedachten waar de patiënt echt iets aan heeft - functionele gedachten die de patiënt niet invalideren.
In eerste instantie kan er sociale vaardigheidstraining worden gegeven. Zo wordt de onzekerheid aangepakt die de patiënt ervaart bij sociale interacties. Ook wordt er exposure in vivo gegeven. Bij deze therapie wordt er een lijst gemaakt van situaties die angst oproepen. Ze worden vervolgens trapsgewijs gerangschikt van situaties die een beetje angst oproepen naar situaties die veel angst oproepen. In de sessies zal de persoon de situaties moeten ondergaan. Eerst de situaties die weinig angst oproepen, later de situaties die veel angst oproepen. Zo leert de patiënt de situaties ondergaan en vermindert of verdwijnt de angst.
Sociale fobie en depressie
Vaak is er naast de sociale fobie ook sprake van andere psychische problemen. Veel patiënten die ten gevolge van een sociale fobie in een sociaal isolement komen, komen hierdoor ook in een depressie. Een behandelaar kan dan besluiten om naast cognitieve gedragstherapie ook medicijnen voor te schrijven, zoals antidepressiva, benzodiazepinen en bètablokkers.